Μπορεί να θεραπεύσει η μουσική; Οι επιστήμονες προσπαθούν να απαντήσουν ερευνώντας τις πιθανές θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής σε ποικιλία ασθενών, από πρόωρα βρέφη μέχρι καταθλιπτικούς.
Ο ήχος των μηχανών οξυγόνου, οι κουβέντες των γιατρών και των νοσοκόμων… αυτοί είναι οι πρώτοι ήχοι που ακούει τις πρώτες του ημέρες ένα μωρό που γεννήθηκε πρόωρα και βρίσκεται στη θερμοκοιτίδα. Και όμως, μια νέα μελέτη προτείνει ότι κάποιοι ήχοι, όπως νανουρίσματα, μπορούν να κάνουν καλό στα νεογέννητα αλλά και στους γονείς τους, μέχρι και να βελτιώσουν τα μοτίβα ύπνου και διατροφής των μωρών, μειώνοντας δραματικά το άγχος των γονιών.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν 272 πρόωρα βρέφη, γεννημένα στις 32 εβδομάδες και έπειτα, και την επίδραση που είχαν πάνω τους τρία είδη μουσικής: ένα νανούρισμα με την φωνή των γονιών τους, ο “δίσκος του ωκεανού”, ένα πρωτότυπο μουσικό όργανο που μιμείται τους ήχους που ακούγονται στην μήτρα, και ένα “gato box”, ένα όργανο σαν τύμπανο, που ο ήχος του αναπαριστά τον κτύπο της καρδιάς. Τα δύο τελευταία μουσικά όργανα παίζονταν ζωντανά από ειδικευμένους μουσικολόγους-θεραπευτές, που συγχρόνιζαν την μουσική με την ανάσα των βρεφών.
Και τα τρία κατάφερναν να ρίξουν τους παλμούς του μωρού, αλλά το νανούρισμα ήταν το πιο αποτελεσματικό. Ταυτόχρονα, με το νανούρισμα τα βρέφη έμεναν ήσυχα αλλά είχαν επαφή με το περιβάλλον, ο ρυθμός του θηλασμού τους βελτιώθηκε με το “gato box”, ενώ ο “δίσκος του ωκεανού” βελτίωνε τον ύπνο. Οι ειδικοί δηλώνουν πως η μουσική – ειδικά η ζωντανή – έχει κάτι το ιδιαίτερο, που ενεργοποιεί το σώμα. Όλο και περισσότεροι θεραπευτές έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν τη μουσική για να βοηθήσουν ασθενείς που υποφέρουν από σωματικό πόνο, κατάθλιψη, ακόμα και νόσο Αλτσχάιμερ.
Ενώ η μουσική αναγνωρίζεται εδώ και πολύ καιρό σαν θεμιτό μέσο για να εξωτερικευτούν συναισθήματα στην ψυχοθεραπεία, η χρήση της όσον αφορά ασθένειες του σώματος είναι σχετικά καινούριο πεδίο. Μια μετα-ανάλυση από 400 επιμέρους μελέτες αποκάλυψε πως η μουσική ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και ελαττώνει το στρες. Η μουσική, παράλληλα, αποδείχθηκε πως ήταν περισσότερο αποτελεσματική από τα συνταγογραφημένα φάρμακα στο να μειώνει το άγχος πριν από κάποια εγχείρηση. Περισσότερες μελέτες αποκάλυψαν πως όταν ακούμε ή παίζουμε μουσική, το σώμα μας παράγει περισσότερη ανοσοσφαιρίνη Α και κύτταρα-δολοφόνους – τα κύτταρα δηλαδή που επιτίθενται σε ιούς και βοηθούν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Παράλληλα, η μουσική μειώνει τα επίπεδα της “ορμόνης του στρες”, της κορτιζόλης. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που η μουσική σχετίζεται με την χαλάρωση.
Μια πρόσφατη έρευνα βρήκε πως η μουσική μπορεί να ηρεμήσει τα πνεύματα στους θαλάμους αναμονής παιδιατρικών κλινικών. Στο δοκιμαστικό στάδιο, που συμμετείχαν 42 παιδιά, ηλικίας 3 έως και 11, αναφέρθηκε σημαντικά λιγότερος πόνος όσο λάμβαναν κάποιο εμβόλιο από τα παιδιά που ταυτόχρονα άκουγαν μουσική, καθώς και οι γιατροί παρατήρησαν πως οι μικροί ασθενείς παρουσίασαν λιγότερες αντιστάσεις στη θέα της βελόνας.
Και όμως, τα αποτελέσματα της μουσικής δεν σταματούν στους παιδιατρικούς θαλάμους. Ασθενείς που βρίσκονταν σε κλινικές αποκατάστασης και συμμετείχαν σε πρόγραμμα μουσικοθεραπείας, ανέφεραν ανακούφιση από τον μόνιμο πόνο. Οι θεραπευτές δούλεψαν στο πλάι των ασθενών, ώστε η θεραπεία να ταιριάζει στον καθένα, και οι ασθενείς συμμετείχαν σε δραστηριότητες τραγουδιού, έπαιζαν μουσικά όργανα, συζητούσαν για στίχους, έγραφαν ακόμα και τραγούδια, εξομαλύνοντας την πορεία τους στην αποδοχή μιας (ενίοτε, θανάσιμης) ασθένειας. Μέσω της ασχολίας τους με την μουσική, έρχονταν σε επαφή με τα υγιή κομμάτια του εαυτού τους, και μπορούσαν επιτέλους να βιώσουν ηρεμία και καθαρότητα.
Ο ήχος κατά βάση είναι δονήσεις. Και μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Τορόντο προσπαθεί να ανακαλύψει αν οι ηχητικές δονήσεις, όπως απορροφώνται από το σώμα, μπορούν να ηρεμήσουν τα συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον, την ινομυαλγία και την κατάθλιψη. Η ακουστική αυτή θεραπεία περιλαμβάνει έναν ήχο χαμηλής συχνότητας, κάτι σαν μια υπόκωφη βροντή, ο οποίος θα δημιουργεί δονήσεις που θα έρχονται άμεσα σε επαφή με το σώμα. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο ασθενής θα κάθεται σε ένα στρώμα ή κρεβάτι, με ενσωματωμένα ηχεία που θα μεταδίδουν τις δονήσεις.
Το 2009, προκαταρκτικές έρευνες έδειξαν ότι η ακουστική θεραπεία είχε όντως ευεργετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με Πάρκινσον, όπως καλύτερη ταχύτητα στο βάδισμα, με λιγότερο τρέμουλο. Η ομάδα επίσης ερευνά μία νόσο που λέγεται θαλαμοφλοιώδης αρρυθμία – ένας αποπροσανατολισμός της ρυθμικής δραστηριότητας του εγκεφάλου, που περιλαμβάνει τον θάλαμο και τον εξωτερικό φλοιό, και φαίνεται να σχετίζεται με διάφορες νόσους, όπως η νόσος Πάρκινσον, η ινομυαλγία και ίσως και η νόσος Αλτσχάιμερ. Ο ρυθμός της μουσικής μπορεί να σταθεροποιήσει αυτόν τον αποπροσανατολισμό, συνεπώς οι ήχοι χαμηλής συχνότητας θα μπορούσαν να βοηθήσουν με αυτές τις ασθένειες. Με τη συγκεκριμένη θεραπεία ελπίζουν να αποκαταστήσουν την επικοινωνία ανάμεσα στις περιοχές του εγκεφάλου, ώστε ο ασθενής να μπορεί να έχει πρόσβαση σε μεγαλύτερο κομμάτι της μνήμης του.
Ήδη έχουν παρατηρηθεί ελπιδοφόρα αποτελέσματα σε μία ασθενή, η οποία είχε μόλις διαγνωστεί με την νόσο Αλτσχάιμερ, και αφού βίωνε παλμούς ύψους 40 hertz για 30 λεπτά, τρεις φορές την εβδομάδα, για έναν μήνα, μπορούσε να θυμηθεί τα ονόματα των εγγονιών της με μεγαλύτερη ευκολία, και ο σύζυγός της ανέφερε πως η κατάστασή της είχε βελτιωθεί.
Ο σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένα είδος “συνταγογραφημένης” μουσικοθεραπείας, που να στοχεύει σε συγκεκριμένες νευρολογικές λειτουργίες. Πέρα από το να βλέπουμε τη μουσική σαν ένα πολιτισμικό φαινόμενο, πρέπει να τη βλέπουμε και σαν ένα κίνητρο, για τις γνωστικές και μνημονικές μας ικανότητες.
